ေမာ္လျမိဳင္၊ ၁၉ စက္တင္ဘာ ၂၀၂၀
အခ်က္အလက္စစ္ေဆးသူေတြဟာ လူမႈကြန္ရက္မွာ ဓာတ္ပုံနဲ႔တကြ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ သတင္းအမွားတစ္ပုဒ္ကို သတိျပဳမိခဲ့ပါတယ္။ ဒီသတင္းအမွားကေတာ့ စစ္ပြဲေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ မိခင္ တစ္ဦးဟာ ကေလးငယ္ကို ႏို႔တိုက္ေနရင္း ေသဆုံးခဲ့ရတယ္ဆိုၿပီး ေရးထားတာပဲျဖစ္ပါတယ္။စာသားနဲ႔အတူ မိခင္တစ္ဦးက ထိခိုက္အနာတရ ျဖစ္လို႔ လဲေလ်ာင္းေနခ်ိန္မွာ သူ႔ကေလးကို ႏို႔တိုက္ေနတဲ့ ဓာတ္ပုံတစ္ပုံကိုပါ တြဲလ်က္ တင္ထားပါေသးတယ္။
ဒီသတင္းအမွားကို “Rakhine People” ဆိုတဲ့ ေဖ့ဘြတ္ခ္ေပ့ခ်္မွာ စက္တင္ဘာ ၆ရက္ေန႔က တင္ထားတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပို႔စ္ကို ယုံၾကည္မိၿပီး ျပန္လည္မွ်ေဝသူ ၁၂၀၀ ေက်ာ္အထိရွိပါတယ္။
ဘာေၾကာင့္ သတင္းအမွားလဲလို႔ ေျပာရတာလဲဆိုရင္
စက္တင္ဘာ ၈ရက္အထိ ရခိုင္ျပည္နယ္(ေျမာက္ပိုင္း) မင္းျပား၊ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ကရင္ျပည္နယ္ ေကာ့ကရိတ္ၿမိဳ႕နယ္တို႔မွာ တိုက္ပြဲ ခုႏွစ္ႀကိမ္ထက္မနည္း ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး အရပ္သား ခုႏွစ္ဦးထက္မနည္း ေသဆုံးခဲ့တယ္လို႔ သတင္းေဖာ္ျပခ်က္ေတြအရ သိရေပမဲ့ ႏို႔တိုက္ေနရင္း မိခင္တစ္ဦးေသဆုံးးခဲ့တယ္လို႔ သတင္းမီဒီယာေတြမွာ သတင္းေရးသားေဖာ္ျပထားတာ မေတြ႕ရပါဘူး။
ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ ဓာတ္ပုံကို အခ်က္အလက္စစ္ေဆးၾကည့္လိုက္ေတာ့ တိုက္ပြဲေၾကာင့္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရ ေသဆုံးခဲ့ရတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သံျဖဴဇရပ္ၿမိဳ႕နယ္ ဝဲခမိေက်း႐ြာမွာ ၂၀၂၀ ေမ ၃၁ရက္တုန္းက ေဖာကားတစ္စီးနဲ႔ ဒိုင္နာကားတို႔ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္တိုက္မိခဲ့ပါတယ္။ ဒီယာဥ္တိုက္မႈျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ကေလးမိခင္က ငိုယိုေနတဲ့ သူမ ကေလးကို ႏို႔တိုက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ႐ိုက္ကူးထားတဲ့ ဓာတ္ပုံ ျဖစ္ပါတယ္။
“ဒီဓာတ္ပုံက ေတာ္ေတာ္ၾကာပါၿပီ။ ေဖာကားနဲ႔ ဒိုင္နာကားတိုက္မိတာ။ ကေလးအေမက ေျခေထာက္နည္းနည္းထိမိသြားတယ္။ ကေလးက ငိုေနလို႔ ကေလးအေမက ႏို႔အရင္တိုက္ပါရေစလို႔ ေျပာလို႔ ႏို႔ခဏေပးတိုက္ေနတာ။ ၿပီးေတာ့ သားအမိ ႏွစ္ေယာက္လုံးကို လူနာတင္ယာဥ္နဲ႔ ေဆး႐ုံေခၚသြားလိုက္တယ္။ ျပန္သက္သာသြားပါၿပီ”လို႔ ယာဥ္တိုက္မႈမွာ ကူညီေပးခဲ့တဲ့ ပိုင္ရွင္မဲ့လူမႈကူညီေရးအသင္း ဒုတိယဥကၠဌ ကိုထြန္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။
ေဖာ္ျပပါ အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ တိုက္ဆိုက္စစ္ေဆးၾကည့္မယ္ဆိုရင္ “Rakhine People” ဆိုတဲ့ ေဖ့ဘြတ္ခ္ေပ့ခ်္မွာ စက္တင္ဘာ ၆ရက္ေန႔က ေရးတင္ထားတဲ့ ပို႔စ္ဟာ သတင္းအမွားျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ပါတယ္။
လူမႈကြန္ရက္ေပၚမွာ သတင္းအမွားေတြက နည္းမ်ိဳးစုံနဲ႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့အတြက္ သတင္းေတြကိုဖတ္ရႈရာမွာ သတင္းမွာပါဝင္တဲ့ စာသားေတြအျပင္ ဓာတ္ပုံေတြ ၊ ဗီဒီယိုေတြကိုပါ စစ္ေဆးၿပီး သတင္းအမွား/အမွန္ ျဖစ္တယ္ လို႔ ခြဲျခားလို႔ရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စိတ္ခံစားမႈကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္သက္ေရာက္ေစႏိုင္တဲ့သတင္း ေတြ၊ အသံဖိုင္ေတြ ဗီဒီယိုေတြကို ပိုၿပီး ဂ႐ုစိုက္ ဖတ္ရႈနားေထာင္သင့္တဲ့ အေၾကာင္းလည္း အႀကံျပဳလိုက္ပါတယ္။
အခုလိုမ်ိဳးကပ္ေရာဂါအေျခအေနမွာ လူမႈမီဒီယာေပၚမွာ သတင္းအမွားေတြက နည္းမ်ိဳးစုံနဲ႔ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့အတြက္ တာဝန္ယူမႈ တာဝန္ခံမႈမရွိတဲ့ သတင္းမီဒီယာအေယာင္ေဆာင္ ဝဘ္ဆိုက္ဒ္/ စာမ်က္ႏွာေတြက တင္တဲ့ သတင္းေတြကိုမယုံၾကည္ဖို႔လိုအပ္ၿပီး အစိုးရရဲ႕တရားဝင္သတင္ းထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြနဲ႔သတင္းမီဒီယာလုပ္ငန္းစဥ္အတိုင္းေဆာင္႐ြက္ၿပီး တာဝန္ယူမႈတာဝန္ခံမႈရွိတဲ့သတင္းဌာနေတြရဲ႕ သတင္းေတြကိုပဲ ဖတ္ရႈၿပီးမွ ယုံၾကည္သင့္ပါတယ္။
သတင္းေတြကို အမွား/အမွန္ခြဲျခားရခက္ေနတယ္ဆိုရင္ ဟုတ္တယ္ Vs မဟုတ္ဘူး Facebook page ရဲ႕ Messenger bot ကို ကိုယ္စစ္ေဆးလိုတဲ့သတင္းရဲ႕ လင့္ခ္ ဒါမွမဟုတ္ Screenshot ကို ေပးပို႔ေမးျမန္းစိစစ္ခိုင္းလို႔ရေနပါၿပီ။
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း သတင္းအတု၊ သတင္းအမွားေတြကို စီစစ္ေဖာ္ထုတ္ေနသည့္ ( ဟုတ္တယ္ Vs မဟုတ္ဘူး ) ဆိုသည့္ နည္းပညာအဖြဲ႕၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။
(ဟုတ္တယ္ Vs မဟုတ္ဘူး) Facebook စာမ်က္ႏွာမွ မူရင္းလင့္
#Mawlamyine Daily
#Fact Check
